• Նորություններ
• Հղումներ
• Գործընկերներ
• Կայքի քարտեզ

 ՍԱՍՈՒՆԻ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՅՈՒՆ 1904: Սասունի հայերի զինված ընդվզումը թուրքական բռնատիրության դեմ: Հայերին բնաջնջելու նպատակով թուրքական կառավարությանը 1904-ին Սասունի դեմ խոշոր արշավանք է ձեռնարկել: 1904-ի գարնանը քրդական ուժերն արշավել են Խիանք և Խուլփ, սակայն՝ ջախջախվել: Դրանից հետո թուրքական (10 հազարանոց) և քրդական (5 հազարանոց) զորքը Քեոսե Բինբաշու գլխավորությամբ հյուսիսից, Կեփ, Սեմալ, Խզըլաղաճ գյուղերի վրայով ներխուժել է Սասուն, մտել Ալիանք և Շենիկ: Այդ գծի պաշտպանությունը գլխավորել է Հրայրը (Ա. Ղազարյան): Տափըկ գյուղում հաստատվել է Անդրանիկի ջոկատը՝ խանգարելով Գելիեգուզան շարժվող թշնամու առաջխաղացումը: Իշխանաձորի և Տալվորիկի պաշտպանական ուժերը գլխավորել է Գևորգ Չավուշը, իսկ Չայի գլուխ կոչվող շրջանը պաշտպանել են Հ. Կոտոյանը, Սեբաստացի Սուրադը և Սպաղանաց Մակարը: Ապրիլի 11-ին Շենիկի մոտ հակահարված ստանալով՝ թուրքական հրամանատարությունը հայերին առաջարկել է դադարեցնել դիմադրությունը: Ի պատասխան՝ սասունցիները պահանջել են իրագործել 1895-ի «Մայիսյան բարենորոգումները»: 1904-ի ապրիլի 14-ին և 15-ին Մերկեր գ. շրջակայքում տեղի ունեցած համառ կռվում հայերը թշնամուն ստիպել են նահանջել, սակայն վերջինս հրանոթային կրակ է բացել: Սասունի պաշտպանները և 20 հզ. անզեն բնակիչներ կուտակվել են Գելիեգուզանում, որտեղ թուրքերը ապրիլի 17-ին դարձյալ պարտվել են: Երկու օր անց 12 հրանոթների գնդակոծության ուղեկցությամբ թուրքական զորքերն անցել են նոր գրոհի: Մի քանի օր հերոսաբար դիմադրող հայերը զինամթերքը սպառվելու պատճառով թողել են Գելիեգուզանը և քաշվել Ալուճակի բարձունքները: Անզեն ժողովուրդն իջել Է Մշո դաշտ, իսկ մարտիկները մինչև մայիսի 14-ը շարունակել են դիմադրությունը: Թուրքական ջարդարարները կոտորել են մոտ 8 հզ. հայ, ավերել ու կողոպտել շուրջ 2 հզ. տուն: Սասունցիների հերոսական պաշտպանությունը և մեծ տերությունների միջամտությունը սուլթանական կառավարությանը հարկադրեցին ժամանակավորապես հրաժարվել Սասունի հայերին բնաջնջելու քաղաքականությունից: